Phát triển chè, nhìn từ Thái Nguyên: Chuyển dịch cơ cấu giống

Tất cả đều xuất phát từ việc chuyển dịch nhanh và hiệu quả cơ cấu giống. Tuy nhiên, vẫn có nơi SX, chế biến chè không đảm bảo chất lượng; đặc biệt là việc sử dụng thuốc BVTV khiến sản lượng chè XK bị tụt giảm.

Nhất giống

Không thể phủ nhận được thương hiệu đã "đóng số" của trà trung du lá nhỏ tại Thái Nguyên. Vào những năm đầu tiên của thế kỷ 21, trước đòi hỏi về việc đưa ngành chè trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đưa cây chè thành cây chủ lực xóa đói giảm nghèo, cây làm giàu thì việc phải thay đổi cơ cấu giống trở nên bức thiết.

Năm 2001 là mốc quan trọng định vị việc bắt tay vào công cuộc thực hiện dự án phát triển chè của tỉnh Thái Nguyên. Mục đích quan trọng của chương trình là cải tạo, trồng mới, trồng thay thế những nương chè trung du già cỗi có năng suất thấp.

Qua các pha của chương trình, đến nay diện tích chè giống mới đã chiếm tỷ lệ 56% cơ cấu giống chè trên địa bàn. Thống kê có tới 25 loại giống chè khác nhau đang tồn tại trên các nương chè Thái Nguyên. Tuy nhiên, một số giống chủ đạo đang tiếp tục người làm chè đón nhận và tin dùng là LDP1, Kim Tuyên, Phúc Vân Tiên, Bát Tiên, TRI 777…

Ông Nguyễn Tá, Trưởng phòng Trồng trọt (Sở NN-PTNT Thái Nguyên) cho biết, ngoài những giống chè chủ đạo nói trên, các loại giống khác chiếm tỷ lệ rất nhỏ đáp ứng một bộ phận những khách hàng có nhu cầu đặc biệt.

Nếu như năm 1997, Thái Nguyên mới có 10.952 ha chè; năng suất bình quân đạt 31,48 tạ/ha; sản lượng chè búp tươi đạt 25.540 tấn; đến năm 2009, diện tích là 17.309 ha, năng suất đạt 98,96 tạ/ha. Có thể thấy, sau hơn 10 năm, dù diện tích chưa tăng gấp đôi nhưng sản lượng chè đã tăng gấp 4 lần.

Chỉ 2 năm sau, hết năm 2011, khi những nương chè kiến thiết chuyển thành nương chè kinh doanh thì Thái Nguyên có gần 18.200 ha chè, tăng 1.141 ha so với 1 năm trước. Trong đó có trên 16.600 ha chè cho sản phẩm, năng suất đạt gần 109 tạ/ha, cao hơn năm 2010 gần 2 tạ/ha/năm, sản lượng đạt trên 181.000 tấn (gấp hơn 7 lần so với năm 1997).

 Thời điểm hiện tại, Thái Nguyên có gần 21.000 ha chè, năng suất đạt 111 tạ/ha. Điều đáng nói là diện tích trên vẫn tiếp tục được nâng lên khi số lượng đăng ký trồng mới và thay thế của người dân trong năm 2015 là 1.000 ha. Và tất yếu là năng suất, sản lượng cũng sẽ tiếp tục được nâng cao.

Việc chuyển dịch mạnh mẽ nói trên cơ bản là do năng suất của các loại chè giống mới cao hơn hẳn so với chè trung du. Trong khi, chè trung du cho năng suất khoảng 70 - 80 tạ/ha thì năng suất trung bình của chè giống mới đạt từ 100 - 110 tạ/ha. Cá biệt chè LDP1 có thể cho năng suất đạt tới 150 - 160 tạ/ha.

Chè giống mới đã làm thay đổi cục diện thị trường và cả tư duy của nhà quản lý cũng như người làm chè. Không chỉ cho năng suất, sản lượng vượt trội mà chè giống mới cũng mang đến chất lượng cao với giá bán mơ ước cho người làm chè.

Cụ thể, từ chỗ giá bán của vùng chè đặc sản như Tân Cương, Phúc Xuân, Phúc Trìu… thời điểm 4 năm trước chỉ vào 150.000 - 200.000 đ/kg đã được nâng lên 350.000 - 400.000 đ/kg. Vùng chè Phú Lương, Đại Từ, Đồng Hỷ, Phổ Yên, Sông Công cũng tăng từ 50.000 - 100.000 đ/kg lên trên 200.000 đ/kg. Vùng chè Định Hóa, Võ Nhai, Phú Bình, trước đây với giá chỉ vài chục ngàn thì nay đã nâng lên trên 100.000 đ/kg....

Chè giống mới đáp ứng thị hiếu mới Nhận thấy hiệu quả kinh tế của giống chè cành mang lại, nên những người trồng chè rất tích cực hưởng ứng chủ trương chuyển đổi giống chè. Có thể thấy, Thái Nguyên đã xây dựng được một vùng chè nguyên liệu có sức cạnh tranh lớn. Hiệu quả đó càng củng cố niềm tin thực hiện thắng lợi mục tiêu đến 2020, tỷ lệ chè giống mới của tỉnh đạt 70 %, mở ra nhiều triển vọng, tạo uy tín trong việc xây dựng và khẳng định thương hiệu chè Thái.

Bà Nguyễn Thị Hiển ở xóm Đồng Đông, xã Thành Công, huyện Phổ Yên cho biết, gia đình bà có trên 3 sào chè trung du, qua nhiều năm thu hái đã già cỗi, tỷ lệ cho búp thấp, năng suất, chất lượng không cao. Vừa qua, bà được tham gia lớp tập huấn kỹ thuật trồng chè do huyện và xã tổ chức và được biết giống chè cành có giá trị kinh tế cao hơn. Bà dự định sau đợt thu hoạch này sẽ thay thế toàn bộ diện tích chè của gia đình bằng giống chè cành. Huyện Phổ Yên có trên 1.500 ha chè, trong đó diện tích chè kinh doanh là 1.300 ha.

Chè tập trung chủ yếu ở các xã Phúc Thuận, Thành Công, Phúc Tân, Minh Đức và thị trấn Bắc Sơn. Nhằm nâng cao chất lượng chè, huyện đã tập trung đưa các giống chè cành vào trồng thay thế giống chè trung du năng suất thấp. Để chủ động trong việc cung ứng các giống chè mới cho người dân, huyện đã đầu tư xây dựng 2 vườn ươm với các giống chè LDP1, Phúc Vân Tiên, Kim Tuyên, Bát Tiên, TRI777, tỷ lệ xuất vườn đạt 95%.

Mặt khác, để khuyến khích các hộ gia đình tham gia chuyển đổi giống chè, huyện có cơ chế hỗ trợ giá giống và mua phân bón theo hình thức trả chậm cho các hộ trồng chè. Từ chương trình hỗ trợ đó, xã Phúc Thuận đã trồng mới, trồng thay thế được trên 400 ha, xã Thành Công trồng được trên 100 ha... góp phần đưa diện tích chè cành của huyện lên gần 1.000 ha, chiếm gần 70% tổng diện tích chè toàn huyện.

Ông Lê Thanh Sơn, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Đại Từ cho biết, chè trung du chủ yếu đáp ứng thị trường nội tiêu, thị hiếu của người sành trà trước đây với cách pha cắm tăm. Chè giống mới có phổ rộng hơn, hương liệu, hương vị đáp ứng được thị hiệu của giới trẻ, vừa đáp ứng thị trường nội tiêu, vừa đáp ứng nhu cầu XK. Ông Hoàng Văn Dũng, Trưởng BQL dự án chè kiêm PGĐ Sở N-PTNT Thái Nguyên nhận xét, chè giống mới LDP 1, Kim Tuyên, Phúc Vân Tiên là những dòng chủ đạo với chất lượng đặc biệt, tính chất ưa thâm canh, chống sâu bệnh, giá bán cao sẽ là những giống chè được ưu tiên phát triển trong thời gian tới.

Thực tế, hiệu quả của dự án chè tại Thái Nguyên qua các năm đã tạo ra một phong trào thi đua sôi nổi trong nhân dân trong việc mở rộng diện tích, nâng cao năng suất, trồng mới, trồng thay thế và làm ra những sản phẩm chè ngon, chất lượng cũng như giá bán cao.... Đọc thêm tại: http://nongnghiep.vn/phat-trien-che-nhin-tu-thai-nguyen-chuyen-dich-co-cau-giong-post141963.html | NongNghiep.vn